TATABAHASA BAHASA MELAYU

Hai pembaca yang budiman! Harini saya nak berkongsi mengenai tatabahasa bahasa melayu. 


Secara umumnya, tatabahasa bahasa Melayu mencakupi dua bidang:

• Morfologi: kajian tentang kata dan pembentukan kata, kelas kata dan imbuhan.
• Sintaksis: kajian tentang pembentukan ayat.

Morfem

1.       Morfem ialah unit terkecil yang menjadi unsur perkaaan.

2.       Sekiranya kata tidak boleh dipecahkan kepada unit bermakna atau nahu yang lebih kecil, maka kata-kata ini erdirid aripada satu unit atau satu morfem. Misalnya minum.

3.       Minum tidak akan berfungsi dan memberi makna jika dipecahkan kepada mi dan num

4.       Sebaliknya, kata diminum boleh dipecahkan kepada dua morfem, iaitu di dan minum.

5.       Kesimpulannya, perkataan boleh terdiri daripada beberapa morfem.

Morfem dapat dibahagikan kepada dua jenis seperti berikut:

 

Morfem bebas	Morfem terikat/imbuhan
1.       Dapat berdiri sendiri, misalnya,minum, cuti, sekolah, periksa 2.       mempunyai makna sendiri	1.       Bentuk imbuhan, misalnya, mem, per, kan, ber 2.       Tidak mempunyai makna, tapi mempunyai fungsi tatabahasa atau nahu. Boleh mengubah makna sesuatu kata, dan seterusnya makna ayat.

Morfem terikat/imbuhan

Sisipan. Diselit di antara unsur unsur kata dasar. Misalnya telapak (tapak)

Awalan. Ditambah pada bahagian depan kata dasar. Misalnya membaca, menghafal.

Akhiran. Ditambah pada bahagian belakang kata dasar. Misalnya perkataan "undian, minuman"

Apitan. Ditambahkan serentak pada awalan dan akhiran kata dasar. Misalnya, imbuhan per....an dalam permainan.

Proses terbentuknya ayat bermula daripada morfem

MORFEM --> PERKATAAN --> FRASA --> KLAUSA --> AYAT

SINTAKSIS

Sintaksis merupakan satu cabang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi ayat. Sintaksis bukan sahaja mengkaji proses pembinaan ayat tetapi juga hukum-hukum yang menentukan bagaimana perkataan disusun dalam ayat.

Ayat

Untuk rencana lanjutan, lihat Jenis Jenis Ayat

Ayat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang membentuk ayat.

Contoh: Ahmad sedang membuat kerja rumah.

Contoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu 

(i)     Ahmad sedang dan bahagian 

(ii)   membuat kerja rumah. 

Bahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat bahasa Melayu. 

Subjek dan prediket pula mempunyai unsur-unsur, iaitu sama ada frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa sendi nama (FS).

Subjek Ayat	Predikat Ayat	Frasa Subjek	Frasa Predikat	Rumus Pola Ayat
Ahmad	mengulangkaji tatabahasa	Frasa Nama	Frasa Kerja	FN + FN
Cikgu	ke sekolah	Frasa Nama	Frasa Sendi Nama	FN + FS
Fatimah	amat rajin	Frasa Nama	Frasa Adjektif	FN + FA
Ah Chong	seorang usahawan	Frasa Nama	Frasa Nama	FN + FN

Frasa

Frasa ialah satu binaan atau unsur ayat yang terdiri daripada sekurang-kurangnya dua perkataan atau jika terdiri daripada satu perkataan, ia berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. Frasa tidak boleh dipecahkan kepada subjek dan predikat.

Seperti yang diterangkan di atas, ada empat jenis frasa iaitu FN, FK, FA dan FS. Menurut binaannya, frasa dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu frasa endosentrik dan frasa eksosentrik. 

Frasa endosentrik ialah frasa yang mengandungi satu unsur inti. Unsur inti ini mewakili seluruh frasa berkenaan. Frasa dinamakan mengikut unsur inti ini. FN, FK dan FS ialah frasa endosentrik. Ini kerana kata nama, kata kerja, dan kata adjektif boleh menjadi unsur inti setiap frasa itu.

Contohnya: sepasang mata biru (FN. Inti frasa ini ialah mata, jenis kata nama)

Manakala frasa eksosentrik ialah frasa sendi nama yang tidak mempunyai unsur inti contohnya ke tandas dan di sekolah . Kewujudan sendi nama di bergantung pada sekolah dan ke kepada tandas. Oleh itu, frasa jenis ini dikatakan frasa eksosentrik kerana pusatnya bergantung pada suatu unsur luaran.

Binaan Ayat

• Bahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang membentuk klausa atau ayat dalam Bahasa Melayu. Subjek dan predikat mempunyai unsur-unsur.
• Perhatikan contoh di bawah:

Subjek		Subjek
Bah. Ayat	Unsur	Bah. Ayat	Unsur
Ah Tian		guru senaman
Tipah		membeli gula
Suara ketua pengawas itu		serak-serak basah
Munainady		menoreh getah

• Jadual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. Bahasa subjek dibina oleh frasa nama dan predikat dibina sama ada oleh frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama.

Ayat Dasar dan Ayat Terbitan

• Perhatikan ayat berikut:

Pelajar itu membaca buku.

Ayat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek (pelajar itu) dan satu predikat (membaca buku).

• Ayat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-ayat lain.
• Jika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat berkenaan boleh menjadi seperti berikut:

Pelajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam menjadi penerang kepada pelajar, iaitu subjek ayat)

Pola Ayat Dasar

• Pola ayat dasar mempunyai rumusnya tersendiri.
• Rumus-rumus ini boleh terdiri daripada unsur-unsur Frasa Nama (FN), Frasa Kerja (FK), Frasa Adjektif (FA) atau Frasa Sendi Nama (FS)
• Lihat contoh berikut:

Subjek Ayat	Predikat Ayat	Frasa Subjek	Frasa Predikat	Rumus Pola Ayat
Jamilah	pengurus sumber manusia	Frasa Nama	Frasa Nama	FN+FN
Atan	budak pandai	Frasa Nama	Frasa Adjektif	FN+FA